Okoliczności wpływające na wypłatę świadczenia
Istnieją pewne okoliczności, które mają wpływ na wypłatę świadczenia. Jedną z ważniejszych jest przyczynienie się poszkodowanego do zaistnienia szkody lub do zwiększenia rozmiarów już powstałej szkody. Istotną jest również kwestia przedawnienia roszczeń.
- Przyczynienie się poszkodowanego do powstania lub zwiększenia szkody
Za przyczynienie się uznaje się takie zachowanie poszkodowanego, które pozostaje w związku przyczynowym ze szkodą oraz jest obiektywnie nieprawidłowe. Może to być więc działanie, ale również nie podjęcie odpowiedniego działania, które miało wpływ na powstałą szkodę. Zachowanie się poszkodowanego może polegać na przyczynieniu się do zaistnienia szkody oraz do zwiększenia rozmiarów już powstałej szkody. Najczęstsze zachowania kwalifikowane jako przyczynienie się poszkodowanego to:
- brak zapiętych pasów,
- jazda jako pasażer z kierowcą znajdującym się pod wpływem alkoholu,
- jazda jako pasażer z kierowcą nieposiadającym uprawnień,
- przechodzenie przez jezdnię w niedozwolonym miejscu,
- naruszenie innych przepisów Ruchu Drogowego.
Przyczynienie określa się procentowo (np. 20%, 50%), co w praktyce skutkuje tym, iż wszystkie wypłacane poszkodowanemu świadczenia (np. odszkodowanie, zadośćuczynienie, renty, zwrot wszelkich kosztów) zostaną zmniejszone o ten właśnie, określony procent.
Możliwość obniżenia odszkodowania istnieje wtedy, gdy związek pomiędzy działaniem lub zaniechaniem poszkodowanego a powstałą szkodą jest tego rodzaju, że gdyby nie określone zachowanie się lub zaniechanie poszkodowanego, bądź w ogóle nie doznałby on szkody, bądź też wystąpiłaby ona w mniejszym rozmiarze. Należy jednak pamiętać, iż niemożliwe jest w obecnym stanie prawnym całkowite pozbawienie poszkodowanego odszkodowania w związku z jego przyczynieniem się. Takie całkowite pozbawienie odszkodowania może nastąpić dopiero w sytuacji stwierdzenia wyłącznej winy poszkodowanego – to znaczy w przypadku, gdy jedyną przyczyną powstałej szkody jest wyłączna, całkowita wina samego poszkodowanego.
- Przedawnienie roszczeń
Przedawnienie roszczeń jest instytucją prawa którą można określić w sposób potoczny jako termin, w którym można zgłaszać roszczenia o wypłatę świadczenia z umowy ubezpieczenia a roszczenie takie winno zostać zaspokojone.
Ogólny termin przedawnienia roszczeń z umów ubezpieczenia uregulowany został w art. 819 § 1 k.c., który stanowi że roszczenia z umowy ubezpieczenia przedawniają się z upływem lat trzech. Wyjątek od tej generalnej zasady trzyletniego okresu przedawnienia są roszczenia z umów ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej. Zgodnie z brzmieniem art. 819 § 3 k.c. termin roszczeń poszkodowanego wobec zakładu ubezpieczeń o odszkodowanie lub zadośćuczynienie przedawnia się z upływem okresu przewidzianego dla tego roszczenia w przepisach o odpowiedzialności za szkodę wyrządzoną czynem niedozwolonym (deliktem) lub niewykonaniem lub nienależytym wykonaniem zobowiązania (kontraktem). W takich przypadkach zastosowanie znajdzie art. 442 (1) k.c
Zgodnie z brzmieniem § 1 tego przepisu roszczenia z tytułu czynów niedozwolonych przedawniają się po upływie 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i osobie zobowiązanej do jej naprawienia nie później jednak niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wyrządzające szkodę.
W przypadku jeśli roszczenia z umowy ubezpieczenia OC mają swoje źródło w zbrodni lub występku, roszczenia o naprawienie szkody ulegają przedawnieniu po upływie lat 20 bez względu na to kiedy poszkodowany, dowiedział się o szkodzie jak i osobie za nią odpowiedzialnej (art. 442 (1) § 2 k.c.). Dodatkowo zgodnie z brzmieniem § 3 art. 442 (1) k.c. w przypadku szkody na osobie, przedawnienie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat trzech od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Nadto, przedawnienie roszczeń osoby małoletniej o naprawienie szkody na osobie nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od uzyskania przez nią pełnoletniości (art. 442 (1) § 4 k.c. )
Ponadto, co pozostaje istotne dla omawianego terminu przedawnienia roszczeń wobec zakładu ubezpieczeń zgodnie z 819 § 4 k.c. bieg przedawnienia roszczeń o świadczenie do ubezpieczyciela przerywa się także przez zgłoszenie ubezpieczycielowi tego roszczenia lub przez zgłoszenie zdarzenia objętego ubezpieczeniem.
